Türkiye’ye Turkey Denmesinin Sebebi
Herhalde Türkler’in neredeyse tamamı ülkelerinin İngilizce’de okunuşu olan Turkey sözcüğünün aynı zamanda “hindi” manasına gelmesinden rahatsız oluyordur. Peki İngilizce “Turkey” sözcüğü niçin hem bir ülkenin adı hem de kanatlı bir hayvanın adı anlamına gelmektedir? Veya kısaca Türkiye’ye neden “Turkey” deniyor?
Aslında bu sorunun daha doğru şekli, “Türkiye’ye neden Turkey deniyor” değil, “hindiye neden Turkey deniyor” olmalıdır. Büyük çoğunluk belki Türkiye’nin İngilizce okunuşu olan “Törkiy” sözcüğünün hindi manasına gelen turkey sözcüğüne benzeşmesi nedeniyle Türkiye’nin isminin Turkey olarak konulduğunu bir başka deyişle önce hindiye “turkey” dendiğini ve Türkiye’ye daha sonra benzer şekilde “Turkey” dendiğini düşünebilir. Zira Türkiye’nin kuruluş tarihi (1923), hindinin İngilizler’le ve Amerikalılar’la tanıştığı tarihten (16. yüzyıl) daha sonradır.
Ancak genel inanışın aksine ülke ismi olan “Turkey” sözcüğünün tarihi, hindiye “Turkey” denilmesinden daha eskiye dayanır. Bunun sebebi İngilizler’in ve Amerikalılar’ın hindiyle ilk defa hindi satan Türk tüccarlar sayesinde tanışması ve daha önce hiç görmedikleri bu kanatlı hayvana “Türkiye kuşu” veya” “Türkiye tavuğu” olarak anmalarıdır. Bu itibarla İngiliz ve Amerikalılar hindinin geldiği yeri tanımlamak için “Turkey coq” veya “Turkey fowl” ya da “Turkey bird” adını verdikleri hayvanın ismi zamanla kısalarak sadece “Turkey” olmuştur. Hindiye ve ülkemize İngilizce’de Turkey denmesinin sebebi budur. Dolayısıyla, Anglosaksonlar ülkemize “hindi” dememişler, hindiye “Türkiye” demişlerdir.
Adı Hindi ile Anılan Diğer Ülkeler
Türkiye’ye hindi denmesine bozuluyoruz ama bu konuda bizimle benzer bir kaderi paylaşan yani hindi hayvanıyla anılan iki ülke daha var: Bunlardan birincisi kuşkusuz Hindistan. Yalnızca Türkiye’de değil pek çok ülkede hindi kuşuna Hindistan’la bağlantı kuran ve Hint kökenine vurgu yapan sözler kullanılmaktadır. Türkiye dışında pek çok ülkede de hindi ile Hindistan arasında bağlantı kurulduğu için bu ülkelerde de “Hint horozu” veya “Hint tavuğu” manasına gelen sözcükler kullanılmaktadır. Nitekim hindiye Fransızlar “dinde”, Polonyalılar “indik”, Ruslar “induşka”, Azeri Türkleri “hinduşka”, Gürcüler ise “indauri” demektedir.
İngiliz ve Amerikalılar hindinin kökenini Türkler’e dayandırıp “Turkey” derken, bizler ise hindinin kökenini Hindistan’a dayandırdığımız için “hindi” diyoruz. Ancak Hintliler ise hindinin kaynağı olarak Peru’yu gördüğü için onlar da hindiye “peru” diyorlar. Portekizce dilinde de hem Peru’ya hem de hindiye Peru denmektedir. Aynı şekilde Hırvatça ve Slovence dillerinde de hindinin karşılığı “Peru”dur. Bu itibarla ülkesinin adı ile hindinin adının aynı olduğu diğer ülke ise Peru’dur. Böylece hindiyle anılan üç ülkenin var olduğunu söyleyebiliriz: Türkiye, Hindistan ve Peru…
Hindinin Diğer Dillerdeki Söyleniş Gariplikleri
Yukarıda açıklandığı gibi bizler bu kuş için Hindistan çağrışımı yapan Hindi derken, Hintililer ise bu kuşa Peru demektedir.
Fransızlar, hindiye Hindistan çağrışımı yapan “dinde” derken, Yunanlar ise hindiyi “Fransız tavuğu” olarak anmakta ama Araplar ise ironik şekilde Yunan horozu manasında “diik rumi” demektedir. Hindi, Malezya’da ve Malay dilinde ise “Hollanda tavuğu” olarak anılmaktadır.
Japonca ve Korece’de hindiye “yedi suratlı kuş” denmektedir. Sebebi ise özellikle erkek hindilerin suratlarını psikolojik durumlarına göre farklı şekillere sokabilmesidir.
Yukarıda açıklandığı konu sadece Türkiye’ye Turkey denmesinden ibaret değildir. Gerçekten hindi etimolojik bir fenomen. Ancak ismi ne olursa olsun bol bol hindi tüketiniz zira fabrikasyon üretim tavuktan daha sağlıklı bir protein kaynağı.
Av. İlker Atamer