Hypocrisy – Hipokrasi ne demektir?

Hypocrisy, İngilizce’de çok sık kullanılan ancak Türkçe tam karşılığı olmayan bir sözcük. Sözcüğün kökeni Yunanca’dan geliyor ve rol yapma, oyun oynama gibi anlamlara sahip. Hypocrisy genelde Türkçe’ye “ikiyüzlülük” şeklinde çevriliyor ama bu çeviri gerçek anlamı tam olarak karşılamıyor. “İkiyüzlü”, anlam olarak kısmen bu sözcüğün içinde olsa da bu sözcüğün birebir karşılığı değil. Zira hypocrisy, dar anlamda özü sözü bir olmama manasına gelen “ikiyüzlülük”ten daha geniş bir anlama sahip. Arapça kökenli “riyakar” ve yine Arapça “riya” kökünden gelen “mürai”  sözleri de kanımca hypocrisy sözünün tam karşılığı değil. Bazen “münafık” sözcüğünün İngilizce karşılığı olarak hypocrisy kullanılsa da bana göre aynı şekilde yine Arapça münafık sözü de hypocrisynin tam karşılığı değil.

Hypocrisy, en basit tanımıyla inanç, düşünce veya söylemin, eylemle çelişmesi durumudur. Dolayısıyla Hypocrisy sözcüğü, göründüğü gibi olmama, olduğu gibi görünmeme, eylem – söylem tutarsızlığı ve eleştirdiği şeyleri yapma, savunduğu görüşlerin aksine hareket etme gibi anlamları da içerir. Hypocrisy teşkil eden durumlara örnek vermek gerekirse, sürekli çevrecilikten bahseden bir şirketin çevreyi kirletmesi veya kadın hakları savunucusu olarak bilinen bir kişinin kadına karşı şiddet uygulaması birer hypocrisy durumudur.

Hypocrite – Hipokrit Sözcükleri

Hypocrite ise Hypocrisy sözcüğünün sıfat halidir ve inandığı değerlere aykırı davranan veya söyledikleri ile yaptıkları birbiriyle çelişen kişiler için kullanılan bir sözcüktür. Peki İngilizce hypocrisy sözcüğü Türkçe’ye “hipokrasi” olarak geçerse “hypocrite” sözcüğü nasıl Türkçe’ye aktarılacak? Yunanca kökenli diğer sözcüklerde olduğu gibi sondaki “si” harfleri “t” harfine dönüşürse, demokrasinin, demokrat; teknokrasinin, teknokrat; aristokrasinin, aristokrat; otokrasinin, otokrat olduğu gibi bu kurala göre hipokrasinin sıfat hali de hipokrat olarak Türkçe’ye geçecektir. Ancak bu durumda ortaya bir başka problem çıkıyor: Eski Yunan döneminde yaşamış olan hatta hekimlerin yeminiyle birlikte adı anılan Koslu ünlü tıp doktoru Hipokrates’e Türkçe’de kısaca “Hipokrat” dendiği ve Hipokrat sözcüğü bu şekilde isim olarak Türkçe’ye yerleştiği için bir karmaşa oluşacaktır. Bu nedenle hipokrasinin sıfat hali ile Hipokrates’in karışmaması açısından hypocrisy sözcüğünün Türkçe’ye “hipokrasi” ve hypocrite sözcüğünün de “hipokrit” olarak olarak yerleşmesinin uygun olacağı düşüncesindeyim.

Av. İlker Atamer