Çin Seddi Ne Demek?

Türkçe’de garip ve anlamsız olduğu halde hiç yadırganmadan ve yaygın şekilde kullanılan sözcüklerden birisi de “seddi” sözcüğüdür. Seddi sözcüğü Türkçe’de yalnızca Çin sözcüğünden sonra kullanılan ve başka hiçbir kullanımı olmayan enteresan bir sözcük. Gerçekten “sed” veya “seddi” kelimelerinin Türkçe’de başka hiçbir şekilde kullanımı yoktur. Yalnızca tek kullanımı bulunan bu sözcükle ilgili ikinci ve daha garip olan durum ise Türkçe’de “sed” veya “seddi” şeklinde bir sözcüğün mevcut olmaması ve bu nedenle Türk Dil Kurumu’nun sözlüklerinde de böyle bir kelime geçmemesidir.

Şu durumda dünyanın 7 harikasından birisi kabul edilen ve dünya çapında meşhur olan bu muhteşem yapının Türkçe karşılığı bulunmuyor ve dolayısıyla da Türkçe karşılık olarak kullanılan “seddi” kelimesi de Türkçe sözlüklerde yer almıyor.

Peki bu “sed” veya “seddi” sözcüğü nereden geliyor? Acaba “Çin Seti” zamanla dönüşüme uğrayıp “Çin Seddi” sözcüğüne dönüşmüş olabilir mi? Yoksa “sed” ya da “seddi” kelimesi başka bir dilden mi dilimize geçti? İkinci yorum bana pek ihtimal dahilinde gelmiyor. Zira Türkçe’nin en çok etkilendiği iki dil olan Arapça ve Farsça dillerinde de bu muazzam yapı için “Çin Duvarı” anlamında sözcükleri kullanılsa da “sed” veya “seddi” benzeri sözcükler yok. Dolayısıyla “Çin Seti” sözcüğünün önce “Çin Setti”ne dönüştüğü ardından da sözcüğün sonundaki T harfinin zamanla yumuşayıp D harfine dönüşmesi sonucu “Seddi” sözcüğünün ortaya çıktığı kanısındayım.

“Çin Seddi” Değil “Çin Duvarı”

Çinliler’in “uzun duvar” dediği ve İngilizce’de de “büyük duvar” (great wall) denilen yapıya “Çin Duvarı” değil de “Çin Seddi” demenin zaten bir mantığı yok. Zira söz konusu yapı, bir duvar olarak Çin sınırlarını düşmanlardan korumak ve ayrıca ticareti düzenlemek adına örülmüştür. Hal böyleyken hem anlamsal olarak hem de Çince’deki orijinal ismine uygun olarak bu yapıya “duvar” demek daha uygundur. Dolayısıyla Çinliler’in “duvar” dediği yapıya uyduruk ve ne idüğü belirsiz bir sözcük olan “seddi” yerine “duvar” sözcüğünün kullanımın yaygınlaşması hem filolojik hem de mantıksal olarak daha doğru olacaktır…Böylece “Çin Seddi ne demek” veya daha özetle “seddi nedir” veya “seddi ne demek” gibi sorulara da gerek kalmayacaktIr

Av. İlker Atamer